Νικόλας Γιατρομανωλάκης: «Αν έκρυβα ότι είμαι γκέι, τι μήνυμα θα έδινα;»

Ο υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Νικόλας Γιατρομανωλάκης, μιλάει στα «Π» και τη Σάσα Σταμάτη και ανοίγει τα χαρτιά του για την επόμενη ημέρα της πανδημίας, τις μεταρρυθμίσεις και τη δημιουργία Μητρώου Καλλιτεχνών

Ο Νικόλας Γιατρομανωλάκης είναι ένα από τα νέα πρόσωπα της κυβέρνησης, που αναγκάστηκε να κολυμπήσει στα βαθιά εν μέσω πανδημίας. Από τις αρχές Ιανουαρίου ανέλαβε υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, αρμόδιος για θέματα Σύγχρονου Πολιτισμού, ενώ νωρίτερα είχε διατελέσει γενικός γραμματέας Σύγχρονου Πολιτισμού στο ίδιο υπουργείο. Κάτοχος πτυχίου Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων από το Πάντειο Πανεπιστήμιο και μεταπτυχιακού τίτλου στη Δημόσια Πολιτική από το Harvard, κατά τη διάρκεια των σπουδών του έλαβε σειρά υποτροφιών, ενώ και στον εργασιακό στίβο βραβεύθηκε τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, κατέχοντας επιτελικές θέσεις σε ιδρύματα και πολυεθνικές. Εξαιρετικά δραστήριος και στην πολιτική και κοινωνική του διαδρομή, έχει δραστηριοποιηθεί στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και ειδικότερα των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, ενώ έχει συνεργαστεί με οργανισμούς που προάγουν τη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών, όπως η ΕΛΕΠΑΠ και το «Περιβολάκι». Επιπλέον, έχει συμμετάσχει εθελοντικά σε κοινωνικές επιχειρήσεις και πρωτοβουλίες. Σήμερα, σε μια εκ βαθέων συνέντευξη, παρουσιάζει το σχέδιο για την ενίσχυση του πολιτισμού και των ανθρώπων του και δίνει ξεκάθαρες απαντήσεις για όλα.

Από γενικός γραμματέας, υφυπουργός εν μέσω πανδημίας. Πώς έχει αλλάξει η δουλειά σας στην εποχή του κορονοϊού;

Ανέλαβα τη θέση του υφυπουργού εν μέσω της πανδημίας, αλλά στους 21 μήνες που είμαι στο υπουργείο η διαχείριση της πανδημίας έχει αποτελέσει από πολύ νωρίς την καθημερινότητά μου και όχι την εξαίρεσή της. Σε μια τέτοια πρωτόγνωρη συνθήκη, δεν έπρεπε μόνο να βρεθούν άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις στήριξης του κλάδου, λόγω του κορονοϊού, αλλά να αντιμετωπιστούν και χρόνια ζητήματα του σύγχρονου πολιτισμού, τα οποία η πανδημία ήρθε να επιτείνει. Προτεραιότητα είναι να θωρακίσουμε επαγγελματικά τους ανθρώπους του πολιτισμού.

Δεν είναι, όμως, αυτή μια πρόκληση που αντιμετώπισαν κι άλλοι κλάδοι; Τι το ιδιαίτερο έχει ο κλάδος του πολιτισμού;

Η πανδημία δεν άφησε ανεπηρέαστο κανέναν μας και, φυσικά, υπάρχουν πολλοί άλλοι κλάδοι που δέχθηκαν σημαντικότατο πλήγμα, όπως ο τουρισμός και η εστίαση. Ωστόσο, η πανδημία στον κλάδο του πολιτισμού έφερε στην επιφάνεια παθογένειες δεκαετιών, οι οποίες δημιουργούσαν τεράστια εμπόδια για τη στήριξη των εργαζομένων και των επαγγελματιών του κλάδου και απαιτούσαν ουσιαστικές κινήσεις για να ανατραπούν βαθιά ριζωμένες συστημικές δυσλειτουργίες. Μέτρα στήριξης που μπορούσαν να υλοποιηθούν σχεδόν αμέσως για εργαζομένους άλλων κλάδων στον κλάδο του πολιτισμού απαίτησαν εντατικές και συντονισμένες προσπάθειες. Για παράδειγμα, δημιουργήσαμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα Μητρώο Καλλιτεχνών, το οποίο απαιτούσε τη συνεργασία του υπουργείου Πολιτισμού με τα υπουργεία Εργασίας και Οικονομικών, αρχικά για να χαρτογραφήσουμε το πλήθος των διαφορετικών επαγγελμάτων και επαγγελματιών που απασχολούνται στον κλάδο του πολιτισμού με πολλές διαφορετικές σχέσεις εργασίας. Τελικά, οι συνθήκες μάς οδήγησαν να το μετεξελίξουμε σε χρόνο-ρεκόρ σε ένα λειτουργικό εργαλείο χρηματοδότησης και στήριξης χιλιάδων εργαζομένων στον πολιτισμό.

Δηλαδή, η στήριξη προς τον κλάδο του πολιτισμού δόθηκε μέσα από το Μητρώο;

Δόθηκε και μέσα από το Μητρώο, αλλά και μέσω ειδικών προγραμμάτων επιχορηγήσεων σε επιχειρήσεις του κλάδου. Συνολικά, περισσότερα από 300 εκατ. ευρώ έχουν διοχετευθεί στους ανθρώπους του πολιτισμού για την αντιμετώπιση της πανδημίας και συνεχίζουμε και με επιπλέον μέτρα στήριξης, που θα ανακοινωθούν σύντομα. Φυσικά, τόσο για την αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών στον κλάδο, λόγω του κορονοϊού, όσο και για τη διόρθωση των δομικών ζητημάτων, που ανέφερα νωρίτερα, σημαντικό ρόλο θα παίξουν τα προγράμματα, τα έργα και οι μεταρρυθμίσεις που έχουμε εντάξει στο Ταμείο Ανάκαμψης.

Τι θα φέρει, λοιπόν, στον σύγχρονο πολιτισμό το Ταμείο Ανάκαμψης;

Για αρχή, πρώτη φορά μια κυβέρνηση διοχετεύει στον κλάδο του πολιτισμού τόσους πόρους, αναλογικά με τους άλλους τομείς της οικονομίας: μισό δισ. ευρώ. Από αυτά, τα μισά, δηλαδή 250 εκατ. ευρώ, προορίζονται για έργα που αφορούν αποκλειστικά τον σύγχρονο πολιτισμό. Δεν είναι, όμως, μόνο το ύψος του ποσού που είναι σημαντικό. Είναι και τα ίδια τα έργα. Μεταρρυθμίσεις στα εργασιακά και ασφαλιστικά ζητήματα του κλάδου, προγράμματα ανάπτυξης δεξιοτήτων, πιλοτικά αναπτυξιακά προγράμματα με επίκεντρο τον πολιτισμό σε περιοχές της χώρας μας που αντιμετωπίζουν ζητήματα όπως η ανεργία, η αποβιομηχανοποίηση και οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, αναβάθμιση της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, αναβίωση της χειροτεχνίας και σύνδεσή της με το design και τη βιομηχανία της μόδας, στήριξη του ελληνικού κινηματογράφου, έτσι ώστε η Ελλάδα να μην αποτελεί μόνο προορισμό για ξένες παραγωγές, αλλά να αναπτύξει την κινηματογραφική της βιομηχανία. Τα παραπάνω είναι μερικά μόνο από όσα σχεδιάζουμε να υλοποιήσουμε με πόρους από το Ταμείο Ανάπτυξης.

Αλήθεια, βλέπουμε τελευταία πως πληθαίνουν οι μεγάλες διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές που γυρίζονται στην Ελλάδα. Τι άλλαξε ξαφνικά;

Η Ελλάδα, πέρα από τη μοναδική φυσική της ομορφιά και την ποικιλομορφία των τοπίων, που την καθιστούν ιδανική επιλογή για κινηματογραφικά γυρίσματα, διαθέτει ένα εξαιρετικά καταρτισμένο και ταλαντούχο ανθρώπινο δυναμικό στον τομέα του κινηματογράφου και των οπτικοακουστικών μέσων. Εχουμε παραγωγούς που κινούν γη και ουρανό προκειμένου τα διεθνή στούντιο και οι ξένες παραγωγές να αντιμετωπίζουν τη χώρα μας ως έναν αξιόπιστο προορισμό για την υλοποίηση μεγάλων πρότζεκτ. Εχουμε σκηνοθέτες, μοντέρ, ηχολήπτες, τεχνικούς που εργάζονται με συνέπεια και συνεισφέρουν με τις εξαιρετικές ικανότητές τους στη δημιουργία ταινιών και σειρών διεθνούς επιπέδου, κάτι στο οποίο σκοπεύουμε να επενδύσουμε περαιτέρω μέσα από την ίδρυση Κρατικής Σχολής Οπτικοακουστικών Μέσων. Εχουμε, όμως, εξελίξει και τον τρόπο που προσελκύουμε αλλά και υποδεχόμαστε τις ξένες παραγωγές. Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, φορέας εποπτευόμενος από το υπουργείο Πολιτισμού, και το ΕΚΟΜΕ, φορέας εποπτευόμενος από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, αρχίζουν, μέσα από μια σειρά ενεργειών και πρωτοβουλιών που ανέλαβαν τα δύο υπουργεία, να εστιάζουν στο πώς μπορούν να συμπληρώνουν το ένα το άλλο, αντί να λειτουργούν ανεξάρτητα και να σπαταλούνται χωρίς αποτέλεσμα πόροι. Πολλές φορές μεσολαβούμε για να λύσουμε ακόμα και επιτόπου προβλήματα στα γυρίσματα, ενώ φυσικά έχουμε εκδώσει υγειονομικά πρωτόκολλα για τα γυρίσματα αλλά και για την προετοιμασία τους. Φυσικά, για το υπουργείο Πολιτισμού βασική προτεραιότητα παραμένει η εγχώρια παραγωγή ταινιών. Σκηνικό για γυρίσματα μπορούν να αποτελέσουν κι άλλες χώρες. Αυτό που θα μας ξεχωρίσει από τον ανταγωνισμό είναι η προστιθέμενη αξία του ανθρώπινου δυναμικού και αυτή χωρίς καλό εγχώριο κινηματογράφο δεν υφίσταται.

Μιας και μιλάμε για κινηματογράφο, θερινό σινεμά θα πάμε φέτος; Ο πρωθυπουργός στο πρόσφατο διάγγελμά του για τη σταδιακή άρση του lockdown μίλησε και για άνοιγμα κάποιων δραστηριοτήτων του πολιτισμού. Θα έχουμε φεστιβάλ και θερινά σινεμά τελικά φέτος;

Εκτός απροόπτου, φυσικά και θα έχουμε, όπως είχαμε, άλλωστε, και πέρυσι. Θυμίζω ότι ο πολιτισμός λειτούργησε υποδειγματικά, χάρη στα υγειονομικά πρωτόκολλα που θεσπίσαμε και την ευλαβική τήρησή τους από τους καλλιτέχνες, τους τεχνικούς και το ίδιο το κοινό. Καμία δραστηριότητα του πολιτισμού δεν αποτέλεσε εστία υπερμετάδοσης. Υπάρχει σαφές σχέδιο και για φέτος, και μάλιστα ήδη από τον Μάρτιο έχει κατατεθεί στην Επιτροπή των Λοιμωξιολόγων «οδικός χάρτης» για το σταδιακό άνοιγμα του πολιτισμού, προτείνοντας πληρότητες ανάλογες των περσινών και ξεκινώντας, φυσικά, από υπαίθριους χώρους, όπως τα θερινά σινεμά και τα ανοιχτά θέατρα. Η αναφορά του πρωθυπουργού στον πολιτισμό στο διάγγελμά του έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς, με σωστό προγραμματισμό και ασφάλεια, οι δομές του πολιτισμού μπορούν σταδιακά να ανοίξουν ξανά.

Είστε, μαθαίνω, τακτικός θαμώνας στην Επιτροπή των Λοιμωξιολόγων. Πώς είναι αυτή η συνεργασία;

Ναι, η αλήθεια είναι πως, από την αρχή της χρονιάς, έχουμε επικοινωνία σχεδόν σε εβδομαδιαία βάση. Προτεραιότητα για μένα αποτελεί η επαναλειτουργία της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης με διά ζώσης διδασκαλία. Για τον λόγο αυτό, προσκομίζω συχνά στην επιτροπή μελέτες, καλές πρακτικές και παραδείγματα από το εξωτερικό. Μερικές φορές αισθάνομαι ότι τους ταλαιπωρώ λίγο τους ανθρώπους, οι οποίοι καλούνται να επιτελέσουν ένα πολύ δύσκολο έργο και σε συνθήκες που αλλάζουν διαρκώς. Αλλά θεωρώ πως είναι καθήκον μου να δίνω τη μάχη για την επαναλειτουργία του πολιτισμού και της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης με όλα τα επιχειρήματα και τα στοιχεία που ενδεχομένως χρειάζεται η Επιτροπή των Λοιμωξιολόγων. Στο τέλος, όμως, ασχέτως του τι λέω εγώ, οφείλουμε να σεβαστούμε τη γνώμη των ειδικών, αφού εκείνοι έχουν τη βαριά ευθύνη της προστασίας της υγείας όλων μας.

Εσείς εμβολιαστήκατε;

Οχι ακόμα, περιμένω τη σειρά μου και, μόλις ξεκινήσει ο εμβολιασμός για την ηλικιακή μου ομάδα, θα σπεύσω, χωρίς δεύτερη σκέψη.

Γιατί πιστεύετε ότι έγινε τόση συζήτηση γύρω από το ότι είστε ο πρώτος ανοιχτά «γκέι» υφυπουργός της χώρας;

Ακριβώς γιατί ήμουν ο πρώτος. Πάντοτε, όταν κάτι αλλάζει, προκαλείται ένα ενδιαφέρον. Πολλώ δε μάλλον όταν σπάει ένα ταμπού.

Γιατί επιλέξατε να πείτε ανοιχτά ότι είστε «γκέι»;

Αν το έκρυβα, τι μήνυμα θα έδινα; Ειδικά απέναντι στη νέα γενιά. Οτι θα πρέπει να ντρέπονται, να φοβούνται και να κρύβονται; Οτι δεν πρέπει να είναι ο εαυτός τους; Οτι θα πρέπει να διαλέξουν μεταξύ των ονείρων τους και της αλήθειας τους; Τα πράγματα αλλάζουν. Αυτό φαίνεται και από τη σπουδαία πρωτοβουλία του πρωθυπουργού να συστήσει την επιτροπή για τη διαμόρφωση εθνικής στρατηγικής για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+.

Γιατί δεν είστε μέλος της επιτροπής;

Το χαρτοφυλάκιο που μου έχει αναθέσει ο πρωθυπουργός είναι αυτό του σύγχρονου πολιτισμού και απαιτεί όλον μου τον χρόνο. Εξάλλου, πρόκειται για μια επιτροπή που απαρτίζεται από εξαιρετικά και ικανότατα άτομα, τα οποία γνωρίζουν τα θέματα σε βάθος. Από εκεί και πέρα, προφανώς και στηρίζω με όλες μου τις δυνάμεις κινήσεις που προάγουν τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+, έτσι ώστε να γίνουν ισότιμα μέλη της κοινωνίας μας.

Αυτούς τους μήνες στο υπουργείο ποιες στιγμές ξεχωρίζετε;

Υπάρχουν πολλές σημαντικές στιγμές που μπορώ να θυμηθώ, όπως πέρυσι, πριν από την πανδημία, όταν ξεκίνησε η καθημερινή λειτουργία του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, ή το καλοκαίρι, όταν για πρώτη φορά στην Ιστορία έγινε live streaming αρχαίας τραγωδίας από την Επίδαυρο. Επίσης, την ολοκλήρωση της νέας Εθνικής Πινακοθήκης και τόσα άλλα.

Αυτό το Πάσχα πώς θα είναι;

Σίγουρα διαφορετικό, χωρίς ταξίδια, χωρίς μεγάλες παρέες. Ελπίζω να βρεθεί, όμως, ο χρόνος για λίγη ξεκούραση, λίγη μαγειρική, λίγους καλούς φίλους και μία-δύο μεγάλες βόλτες με τον σκύλο μου.